BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 1-1
1. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
yapay uydu – teleskop – TÜRKSAT 4A – GÖKTÜRK 2 -uzay araştırmalarının – astronom
a) GÖKTÜRK 2
b) teleskop
c) uzay araştırmalarının
d) yapay uydu
2. Aşağıdaki ifadeleri en baştaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduklarına karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Cevap:
Bilim, Teknoloji ve Yaşam
Aziz Sancar’ın hikâyesinde sizi en çok etkileyen nedir?
Cevap: Aziz Sancar çeşitli zorluklar içerisinde bu başarıya ulaşması beni çok etkilemiştir.
Aziz Sancar, hangi özellikleri sayesinde başarıya ulaşmıştır?
Cevap: Aziz Sancar’ın çok çalışkan ve azimli bir kişiliğe sahip olması nedeniyle başarıya ulaşmıştır.
1. ÜNİTE GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ
Üniteye Hazır mısınız?
Teknolojinin uzay araştırmalarına sağladığı katkılar nelerdir?
Cevap: Teknolojinin uzay araştırmalarına katkısı çok büyüktür. Uzay roketi ve jet yakıtı sayesinde insanlık uzaya gidiyorlar.
Uzay araştırmaları ışık kirliliğinden nasıl etkilenir?
Cevap: Uzay araştırmaları, ışık kirliliğini olumsuz olarak etkiler. Işık kirliliği yüzünden gökyüzündeki yıldızları ve gezegenleri çıplak göz ile göremez olduk.
Hazırlık Çalışmaları
1. Uzay araştırmaları yaparken hangi teknolojilerden yararlanılır? Tahmin ediniz.
Cevap: Uzay araştırmaları yapılırken teleskop, uzay roketi ve jet yakıtı gibi teknolojilerden yararlanılır.
2. Uzay araştırmalarını olumsuz etkileyecek durumlar neler olabilir?
Cevap: Uzay araştırmalarını olumsuz etkileyecek durumlar uzay kirliliği olabilir. Uzayda kullanılan uydular ve diğer uzay aracı parçaları dünya yörüngesine bırakılıp dünyamızın çevresinde dönüyor ve uzay kirliliği oluşturuyor.
Teknoloji ve Uzay Araştırmaları
Gökyüzünün gözle göremediğiniz kısımlarında neler var, hiç merak ettiniz mi?
Cevap: Gökyüzünün gözle göremediğim kısımlarda gezegenler, uydular, galaksiler ve daha bir çok gök cismi olduğunu düşünüyorum.
Bilim, Teknoloji ve Yaşam
Uzay kirliliğinin yol açabileceği sonuçlar neler olabilir? Tahmin ediniz. Tahminlerinizi arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Uzay kirliliğinin yol açabileceği çok tehlikeli sonuçları olabilir. Gelecekte uzaya çıkmak çok tehlikeli olabilir. Günümüzde bu tehlikenin farkına varırsak geleceğimizi kurtarabiliriz.
Bu gözlemevinin Karakaya Tepeleri zirvesine kurulmasının nedeni ne olabilir? Gözlemevi kurulma yerinin seçiminde nelere dikkat edilir?
Cevap: Gözlemevlerinin yüksek yerlere kurulması gökyüzüne daha yakın bir yer olacağı için yüksek konumlara kurulmuş olabilir.
Teleskopların gök biliminin gelişimindeki önemi nedir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Teleskoplar sayesinde insanlar gökyüzünde gözle göremeyeceğimiz derece uzaklıkta bulunan gök cisimlerini daha detaylı incelememizi sağlar.
Hazırlık Çalışmaları
1. Gökyüzünde hangi gök cisimlerini gözlemliyorsunuz?
Cevap: Gökyüzünde Güneş, Ay, Yıldızları görebiliyoruz.
2. Güneş sisteminin uzaydaki yeri hakkında neler biliyorsunuz?
Cevap:Güneş bir yıldızdır.Bu Yıldızın etrafında Güneş’in çekim kuvveti etkisiyle gezegenler, gezegenlerin uyduları, kuyruklu yıldızlar ve meteorların Güneş’in etrafında toplanmasıyla oluşan bir sistemdir.
Acaba bizden milyonlarca kilometre uzaklıkta ve farklı özelliklere sahip olan bu yıldızlar nasıl oluşur?
Cevap: Gökadalardaki moleküler bulutların yüksek yoğunluklu kısımlarının çökmesiyle oluşur.
Yıldız Çeşitleri
Acaba bilinen takımyıldızları nelerdir?
Cevap:En son 88 takım yıldızı bulunmuştur.Bunlardan bir kaç tanesi; Zincirli Prenses, Avcı, Kartal, Kuğu, Büyük Ayı vb.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 1-2
Aşağıda görselleri verilen gök kavramları hakkında bildiklerinizi verilen noktalı alanlara yazınız
Cevap:
(Yukarıdan aşağıya sırayla)
Bulutsu: Uzayda ekseni etrafında yavaş yavaş dönen, sıcak gaz ve tozlardan oluşmuş gök cismi.
Yıldız: Güneş ve Ay dışında Dünya’ da gözle görülebilen ışıklı gök cismi.
Takım Yıldızı: Birbirine göre konumları her zaman aynı kalan yıldızlar topluluğudur.
Kara Delik: Uzayın en bilinmez noktalarından birisidir
Samanyolu: Gaz bulutundan ve gece gökyüzünde gördüğümüz yıldızlardan oluşan yıldız kümesidir.
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Teknoloji ile uzay araştırmaları arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap:Teknoloji geliştikçe bilim insanları bilinmeyeni bulmaya daha çok yaklaşır ve uzay araştırmaları daha iyi sonuçlar verir.
2) Uzay kirliliğinin nedenleri nelerdir?
Cevap:Uzay kirliliğinin nedeni uzaya gönderilen uydu atıkları ve uzay araçlarıdır.
3) Galaksi nedir? Örnekler veriniz.
Cevap:Kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar, yıldızlar arası gazlar gibi gök cisimlerin meydana getirdiği karanlık maddeden oluşan sistemdir.
4) Evren ve uzay kavramlarını açıklayınız.
Cevap:Uzay, Dünya atmosferinin dışında tüm gök cisimlerinin içinde bulunduğu boşluktur.Evren, tüm maddeleri, maddelerin içindeki boşluğu ve maddelerin oluşturduğu sistemi oluşturur.
B. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (..D..)
2) (..D..)
3) (..Y..)
4) (..D..)
5) (..Y..)
6) (..Y..)
7) (..Y..)
8) (..Y..)
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
Karanlık, kara delik, bulutsu, takım yıldızı, beyaz cüce, evren
1) Bütün gök cisimlerini barındıran ve yerküre de dâhil olmak üzere meydana gelen sonsuz boşluğa ….evren…. denir.
2) Atbaşı ve Kömür Çuvalı bulutsuları ….karanlık…. bulutsu çeşidine örnektir.
3) Birbirlerine göre konumları her zaman aynı kalan yıldız topluluklarına ….takım yıldızı…. adı verilir.
4) Uzayda belirli bölgelerde yoğunlaşmış olarak bulunan gaz atomları ve toz parçacıklarına ….bulutsu…. adı verilir.
5) Büyük kütleli yıldızların ölümünden sonra nötron yıldızları ve ….kara delik…. oluşur
Ç. Aşağıdaki açıklamaların her birini, karşılarında verilen kavramlarla oklar yardımıyla eşleştiriniz.
D. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
Cevap:
1-D
2-B
3-D
4-D
5-A
6-A
7-C
8-D
Üniteye Hazır mısınız?
1. Ağacın üremesini sağlayan tohum ile ağacın diğer kısımlarının genetik yapısı birbirinin aynısı mıdır?
Cevap: Evet, aynıdır.
2. Başlangıçta çok küçük olan tohum büyük bir ağaca nasıl dönüşür?
Cevap: Mitoz bölünerek büyük bir ağaca dönüşür.
Hazırlık Çalışmaları
1. Bir orman, ağaçlardan; bir futbol takımı, oyunculardan; bir duvar, tuğlalardan oluşur. Acaba vücudunuz nelerden meydana gelir?
Cevap: Vücudumuz hücrelerden oluşur.
2. Bitki ve hayvanların birbirinden farklı özellikte olmasını sağlayan nedir?
Cevap: Hücrelerin yapısından kaynaklı bitki ve hayvanların özellikleri farklıdır.
Sıra Sizde
Aşağıdaki tabloda bitki ve hayvan hücrelerini temel kısımları ve bunların görevleri açısından karşılaştırınız.
Cevap:
Bitki hücresi: Kloroplast, mitokondri,koful, lizozom
Hayvan hücresi:Hücre zarı,çekirdekçik
Araştırma – Tartışma
Geçmişten günümüze hücrenin yapısı ile ilgili ileri sürülen görüşleri çeşitli kaynaklardan araştırınız.Bunları teknolojik gelişmelerle ilişkilendirerek arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap:
İlk olarak 1665’te Robert Hooke şişe mantarını mikroskopta inceleyip hücrelre “boş odacık” demiştir.1674’te Anton Van Leeuwenhoek ilk canlı hücreyi gözlemledi. 1833’te Brown orkide hücrelerinde hücre çekirdeğini incelemiştir.1857’de Kolliker mitokondriyi gözlemlemiştir.1858’de Rudolph modern hücre teorisini oluşturmuştur.Zaman geçtikçe teknoloji gelişmiş buna bağlı olarakta hücre hakkında daha doğru gözlemler yapılmıştır.
1) Aşağıdaki şekillerin sol taraftakine sadece bitki hücresinde bulunan yapı ve organelleri, sağ taraftakine sadece hayvan hücresinde bulunan organelleri yazınız. Her iki hücrede ortak olan yapı ve organelleri ise ortadaki kısma yazınız.
Cevap:
2) Aşağıdaki bebeklerin her biri, bir sonrakini kapsamaktadır. Hücre-doku-organ-sistem-organizma ilişkisini düşünerek hangi bebeğin neyi temsil ettiğini altlarına yazınız. Bunların arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Cevap:
Hazırlık Çalışmaları
1. Mitozun ne olduğunu ve canlılar için önemini çeşitli kaynaklardan araştırınız. Edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Mitoz bölünerek çoğalmadır ve canlılar açısından faydası ise mayoz bölünerek çoğalan canlılar için büyüme, gelişmedir, mitoz olarak çoğalanlar için ise üreme şeklidir.
2. Gül bitkisinden uygun şekilde kesilen bir dal, uygun şartlarda gelişerek aynı özellikte yeni bir gül bitkisini oluşturur. Bu yeni bitki nasıl oluşur? İki bitkinin aynı özellikte olmasını sağlayan nedir?
Cevap: Mitoz olarak bölünmesinden kaynaklıdır.
Bölüm Sonu Değerlendirme 2-2
1) Aşağıda mitoz geçiren bir hücreden yeni hücre oluşumu şematize edilmiştir. Bu sırada gerçekleşen olayları, kromozomların önemini düşünerek verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Hazırlık aşamasında DNA iki katına çıkar ve kromozomlar oluşur.İğ ipliklerine kromozomlar hücrenin ortasında dizilir.Kardeş kromatitler birbirinden ayrılır.En son sitoplazma bölünür.Kromozom sayısı değişmeden iki yeni hücre oluşur.
2)Aşağıdaki görsellerde verilen canlıları inceleyiniz. Bu canlılarda mitozun önemini noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Kedi, kartal ve ağaç için mitoz bölünme yaraların iyileşmesi, büyüme ve gelişme için kullanılırken öglena da mitoz bölünme üreme şeklidir ve bu şekilde çoğalır.
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Anne ve babanın çocukları neden onlardan farklı özellikler taşır?
Cevap: Anne ve babadaki genlerin çaprazlanması sonucu baskın gen çocukta belli olur.Bu yüzden anne ve babadan farklı görünür.
2. Mayozun ne olduğunu ve canlılar için önemini çeşitli kaynaklardan araştırınız.
Cevap: Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitlilik artar.Farklı çevre şartlarına uyum sağlayabilen bireylerin oluşmasını sağlar.Mayoz bölünme gerçekleşirken kromozom sayısı önce yarıya iner , sperm ve yumurta oluşurken yarıya inen kromozom sayısı döllenmeyle iki katına çıkar.Bu da yavrunun kromozom sayısının anne baba ile eşit duruma gelmiş olmasını sağlar.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 2-3
1) Aşağıdaki bilgilerin hangileri mayozla, hangileri mitozla ilgilidir? Bilgilerin ait oldukları harfleri uygun kutucuğa yerleştiriniz.
a) Kromozom sayısı sabit kalır.
b) Yalnızca 2n kromozomlu üreme ana hücrelerinde görülür.
c) Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
ç) Bölünme sonucu 2 hücre oluşur.
d) Oluşan hücreler birbirinden farklı genetik yapıdadır.
e) Kromozom sayısı değişmez.
f) Bölünme sonucu 4 hücre oluşur.
g) Büyüme ve gelişmeyi sağlar.
Cevap:
Mitoz: a-c-ç-e-g
Mayoz: b-d-f
2) Aşağıdakilerden hangisi mitozla hangisi mayozla gerçekleşir? Kutucuklara yazınız.
Cevap:
Tohumun çimlenmesi ? Mitoz
İnsanda eşey hücrelerinin oluşumu ? Mayoz
Deniz yıldızının kopan kısmının onarılması ? Mitoz
3) Yandaki görselde insana ait sperm ve yumurta hücreleri gösterilmiştir. Bu hücrelerin nasıl oluştuğunu verilen noktalı yerlere yazınız
Cevap:
Sperm ? Sperm ana hücresi mayoz bölünme geçirerek kromozom sayısı yarıya iner.Bölünme sonucu dört tane sperm hücresi oluşur.
Yumurta ? Yumurta ana hücresinde mayoz bölünme gerçekleşir.Kromozom sayısı yarıya iner.Genetik yapısı ana hücreden farklı dört hücre oluşur ve bunlardan sadece bir tanesi döllenmeye katılabilir.
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Hücre-doku-organ-sistem-organizma ilişkisini açıklayınız.
Cevap: Canlının en küçük yapı taşı hücredir. Hücreler bir araya gelerek dokuları, dokular bir araya gelerek organları, organlar bir arada olması ile sistemi, sistemlerin birleşmesi ile organizmayı oluşturur.
2) DNA, gen ve kromozom arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Cevap: Genetik bilgi DNA üzerinde bulunur ve bu kısımlara gen adı verilir. DNA’nın kısalıp kalınlaşarak etrafını protein kılıfı kaplamasıyla kromozom oluşur.
3) Mitozun canlılar için önemi nedir?
Cevap: Gelişmiş canlılar için büyüme ve gelişmeyi sağlarken tek hücreli canlılarda üreme mitoz bölünme ile yapılır.
4) Mayoz ve mitoz arasındaki farklar nelerdir?
Cevap:
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (..Y..) Mitoz bölünmeyle bir hücreli canlılarda büyüme sağlanır.
2) (..D..) Mitoz bölünme sonucunda bir hücreden iki hücre oluşur.
3) (..D..) Mitoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez.
4) (..Y..) Mitokondri besinlerin sindirimini sağlayan bir organeldir.
5) (..D..) Hücre çeperi hayvan hücrelerinde bulunmaz.
6) (..D..) Hücre bölünmesi sırasında DNA kendini eşler.
7) (..D..) Hücrenin temel kısımları bitki ve hayvanlarda ortaktır.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
Cevap: parça değişimi – zigot – mitoz – kromozom – kardeş kromatit – döllenme – elektron mikroskobu – mayoz
1) Döllenmiş yumurtaya ….zigot…. adı verilir.
2) Üreme hücreleri ….mayoz…. sonucu oluşur.
3) Günümüzde ….elektron mikroskobu…. aracılığıyla organeller incelenebilmektedir.
4) DNA’nın etrafı protein kılıfla kaplanmış hâline ….kromozom…. denir.
5) Mayoz bölünmede ….parça değişimi…. sayesinde genetik çeşitlilik oluşur.
Ç. Aşağıda bazı yapı ve organeller numaralandırılmıştır. Verilen ifadeleri okuyarak uygun görsel numarasını aşağıdaki yay ayraçların içine yazınız.
Cevap:
1) (..6..) Hücre içi sindirim yapar.
2) (..2..) Madde taşınmasını sağlar.
3) (..5..) Hayvanlarda hücre bölünmesinde görev alır.
4) (..3..) Salgı ve paketlemeden sorumludur.
5) (..4..) Oksijenli solunumun yapıldığı organeldir.
6) (..7..) Protein sentezi yapar.
D.Yandaki şekle göre verilen bilgilerden doğru olanların başına “?” yanlış olanların başına “?” işareti koyunuz.
Cevap:
1) (..?..) Bu hücre bir bitkiye ait olabilir.
2) (..?..) 1 numaralı kısım hücrenin temel kısımlarından biridir.
3) (..?..) 3 numaralı kısım madde taşınmasında görev alır.
4) (..?..) 5 numaralı kısım hücre içi sindirimden sorumludur.
5) (..?..) Görselde hücre duvarı görülmemektedir.
6) (..?..) 4 numaralı kısım bitki ve hayvan hücrelerinde ortaktır.
E. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
Cevap:
1) B
2) C
3) D
4) D
5) A
6) C
7) B
8) D
9) C
10) A
11) C
12) B
13) A
14) B
15) B
16) A
Üniteye Hazır mısınız?
¦ Yer çekimi kuvveti nedir? Bu kuvvetin cisimler üzerinde nasıl bir etkisi vardır?
Cevap: Yer çekimi, yerin nesneleri merkezine, gezegenleri kendine doğru çekmesi kuvvetine denir. Yeryüzündeki cisimlerin kendine çekmesi ile yerde denge sağlanmasına yardımcı olur.
¦ Trambolinin yaylarına itme uyguladığınızda neler olur?
Cevap: Uygulanan kuvvete karşılık bize karşı bir kuvvet uygular.
Hazırlık Çalışmaları
1. Günlük yaşamda yaptığınız hareketleri düşünerek kuvvetin bu hareketlere etkilerinin neler olduğunu belirleyiniz.
Cevap: Cismin yere değen yüzey alanı yere etki edecek kuvveti etkiler. Mesela yük kamyonlarının tekerlek sayısı fazladır. Bu tekerlek sayısının fazlalığı sayesinde basınç azalır ve buna bağlı olarak kamyonun yük taşıma kapasitesi artar.
2. Uzay ile ilgili izlediğiniz bir belgeselde astronotların uzay boşluğunda asılı kaldıklarını görmüşsünüzdür. Sizce bunun nedeni ne olabilir?
Cevap: Yer çekiminin olmayışından kaynaklıdır.
Bölüm Sonu Değerlendirme 3-1
1) Aşağıdaki kedi Dünya, Ay ve Neptün’e yolculuk yapıyor. Bu gök cisimlerinde kedinin kütlesi ve ağırlıkları için ne söyleyebilirsiniz (Dünya’nın kütlesi Ay’ın kütlesinin yaklaşık 81 katıdır. Neptün’ün kütlesi ise Dünya’nın kütlesinin yaklaşık 20 katıdır.)?
Cevap: Kedinin kütlesi değişmeyen bir büyüklüktür. Kedinin kütlesi değişmez ama çekim kuvvetine bağlı olan ağırlık değişir. Kedinin ağırlığı gezegenlerin çekim kuvvetine göre büyükten küçüğe; Neptün, Dünya ve Ay olarak sıralanır.
2) Aşağıda verilen cümlelerden hangilerinin ağırlık, hangilerinin kütle ile ilgili olduğunu belirleyiniz. Ağırlık ile ilgili olanları başındaki harfleri “Ağırlık” kutucuğunun altına, kütle ile ilgili olanlarınkini ise “Kütle” kutucuğunun altına yazınız.
Cevap:
3) Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
(D) Ağırlık, Dünya’nın üzerindeki cisimlere uyguladığı çekim kuvvetidir.
(Y) Kütle cismin bulunduğu yere göre değişir.
(Y) Ağırlık birimi kilogramdır.
(D) Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
Hazırlık Çalışmaları
1. Elinizdeki çantayla merdivenleri çıkarken ya da düz yolda yürürken iş yapmış olur musunuz? Düşününüz.
Cevap: Çanta ile düz yolda yürüyen kişinin elindeki çantaya uygulanan yer çekimi kuvveti dikey doğrultuda, kişi ise yatay doğrultuda yol aldığı için kişi fiziksel anlamda iş yapmamış olur. Kişi merdivenleri çıkarken ise çantaya uygulanan yer çekimi kuvvetinin doğrultusu ile o doğrultuda gidildiği için iş yapmış olur.
2. Bir okçu gergin tuttuğu yayı serbest bıraktığında okun yaydan fırlamasının nedeni ne olabilir? Acaba gerilmiş yay bir enerjiye sahip midir?
Cevap: Gerilmiş yaydaki enerji ile ok yaydan fırlar. Gerilmiş yayın sahip olduğu bir enerji vardır ve buna esneklik potansiyeli denir.
Araştırma-Tartışma
Kuvvet, iş ve enerji arasındaki ilişkiyi araştırınız. Elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: İş; kuvvet ve yer değiştirme ile doğru orantılıdır. İşi arttırmak istersek,; ya yer değiştirmeyi ya da kuvveti arttırmamız gerekir.
Sıra Sizde
Ağırlıkları eşit olan üç kuş aynı ağacın dallarına konmuştur. Bunlardan hangisinin yere göre çekim potansiyel enerjisi daha fazladır? Hangisinin enerjisi daha azdır? Neden? Açıklayınız.
Cevap: Cisimler farklı yükseklikte olduklarından kaynaklı eşit kütlede olsalar bile farklı yere göre çekim potansiyel enerjilere sahiptir. En yüksekte olan kuş, en fazla çekim potansiyel enerjisine sahipken en aşağıda olan kuş en az çekim potansiyel enerjiye sahiptir.
Sıra Sizde
Aşağıda verilen sapan gerdirilerek 1. durumdan 2. duruma gelmiştir. Daha sonra taş serbest kalarak ileriye doğru fırlamıştır. Bu üç durumda sapanın sahip olduğu esneklik potansiyel enerjisi ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? Lastik daha fazla gerdirilirse esneklik potansiyel enerjisi nasıl değişir?
Cevap: İkinci durumda sapan iyice gerdirildiği için esneklik potansiyel enerjisi maksimumdur. Son durumda ise esneklik potansiyel enerjisi taşa aktarılmıştır ve bu enerji ile sapandan taş fırlamıştır. Lastik daha fazla gerdirilirse taş daha hızlı ve daha uzağa sıçrar.
Bölüm Sonu Değerlendirme 3-2
1) Aşağıdaki şekilleri inceleyerek hangi durumlarda iş yapıldığını, hangilerinde yapılmadığını belirleyiniz. Yanıtlarınızın nedenini tabloya yazınız.
Cevap:
2) Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
Cevap:
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Ağırlık nedir? Kütle ile ağırlık kavramlarını karşılaştırınız.
Cevap:
2) Kütle çekimi nedir? Dünya’da ve diğer gezegenlerde kütle çekimi nasıl değişir?
Cevap: Kütle çekimi, gök cisminin üzerinde bulunan cisimlere ve diğer gök cisimlerine uyguladığı çekim kuvvetine denir. Kütle çekimi gök cisimlerinin kütlesine bağlı olarak değişir. Kütlesi büyük olan gök cisminin kütle çekimi fazla iken kütlesi az olan gök cisminin kütle çekim kuvveti az olur.
3) Fiziksel anlamda iş nedir? Hangi durumlarda iş yapılmaz?
Cevap: Bir cismi uygulanan kuvvet doğrultusunda yer değiştirtilmesine iş denir. Cismi hareket ettiren kuvvetin doğrultusu ile cismin hareket yönü farklı ise iş yapılmamış demektir.
4) Kinetik enerji ve potansiyel enerjinin birbirine dönüştüğü durumlara örnekler veriniz.
Cevap: Hareketli bir cismin yükselmesi ya da bir cismi yüksekten yere bırakmak.
5) Sürtünme kuvveti, cismin kinetik enerjisini nasıl etkiler? Örneklerle açıklayınız.
Cevap: Sürtünme kuvveti cismin kinetik enerjisini azaltır. Suda yürümeye çalışıldığında suyun yavaşlatması örnek verilebilir.
6) Hava ve su direncinin yaşamdaki etkisine örnekler veriniz.
Cevap: Hava direnci sayesinde uçaklar havada asılı kalabilirken su direnci sayesinde denizde gemi ile hareket etmemiz kolaylaşır.
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (D)
2) (Y)
3) (Y)
4) (D)
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
Cevap:
1) Sabit süratle yatay zeminde hareket eden bir cismin kütlesi arttıkça sahip olduğu ……KİNETİK ENERJİ…… artar.
2) Bir cismin değişmeyen madde miktarına ……KÜTLE…… denir.
3) Cisme etki eden yer çekimi kuvvetine ……AĞIRLIK…… adı verilir.
4) Belli bir yükseklikte bulunan cisim ……ÇEKİM POTANSİYEL ENERJİSİNE…… sahiptir.
5) Gerilmiş yay, sıkılmış sünger ……..ESNEKLİK POTANSİYEL ENERJİSİ………….…… sahiptir.
6) Taşlı bir yolda arabaya etki eden ……SÜRTÜNME KUVVETİ…… kinetik enerjide azalmaya neden olur.
7) Otomobil, tren gibi araçlar ……HAVA DİRENCİNDEN.…… en az etkilenecek şekilde tasarlanmıştır.
8) Bir sistemde toplam enerjinin değişmemesine ……ENERJİNİN KORUNUMU.…… denir.
9) Sırtında çanta ile yürüyen bir öğrenci fiziksel anlamda ……İŞ…… yapmaz.
10) Su ortamında cisimlere etki eden sürtünme kuvvetine ……SU DİRENCİ…… denir.
Ç. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
Cevap:
1.B
2.C
3.B
4.C
5.A
6.D
7.D
8.B
9.A
10.C
11.D
12.A
13.D
14.A
Hazırlık Çalışmaları
1. Paraşütle atlayan sporcu hangi enerjilere sahiptir? Bu sporcuya etki eden hava direnci, onun kinetik enerjisini nasıl etkiler?
Cevap: Havadaki potansiyel enerji yere düşünce kinetik enerjiye dönüşür.
2. Hava ve su direncinin yaşamdaki etkilerine örnekler veriniz.
Cevap:
Etkinlik
Sürtünme Kuvvetinin Etkisi
Neler Gözlemlediniz?
Tahta levhayı aynı süratle terk eden arabanın farklı zeminlerde aldığı yollar farklı mıdır? Neden?
Cevap: Evet farklıdır. Zeminlerdeki faklılıkdan dolayı arabanın hızı değişir.
Oyuncak arabaya beton zemin üzerinde hangi kuvvetler etki etmektedir? Bu kuvvetlerin arabanın kinetik enerjisine etkisi nedir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Sürütünme kuvveti arabann yavaşlamasına sebp olur. Bu da arabanın kinetik enerjisinin azalmasına sebep olur.
Ellerinizi birbirine hızlıca sürttüğünüzde ne olur?
Cevap: Ellerinizi birbirine hızlıca sürttüğünüzde ellerimiz ısınır.
Etkinlik
Sürtünen Yüzeyler Isındı mı?
Neler Gözlemlediniz?
Tahta ile kumaşın sürtünmeden önceki ve sonraki sıcaklıkları aynı mı? Neden? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Hayır aynı değildir. Sürtünmeden dolayı ısı açığa çıkmıştır.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 3-3
1) Aşağıdaki ifadeleri en baştaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduklarına karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Cevap:
2) Sürtünen yüzeylerin ısındığını gösteren örnekler vererek bu durumun nedenini açıklayınız.
Cevap:
Hazırlık Çalışmaları
1. Aşağıdaki görselde yer alan buz, su ve su buharında ki tanecikler arasındaki boşluklar neden farklıdır?
Cevap: Buz, su ve su buharını oluşturan maddeler aynı olmadığı için tanecikler arası boşluklar farklıdır.
2. Katı, sıvı ve gaz hâldeki maddeleri oluşturan tanecikler ne tür hareketler yapar?
Cevap: Katı haldeki maddeler titreşim hareketi yapar. Sıvılar ise titreşim hareketi dışında dönme ve öteleme hareketi yapar. Aynı şekilde gazda dönme, öteleme ve titreşim hareketi yapar.
Bölüm Sonu Değerlendirme 4-1
1) Aşağıdaki tabloda atomu oluşturan tanecikler verilmiştir. Bu taneciklerin yüklerini ve bulundukları yerleri tabloya yazınız.
Cevap:
2) Aşağıda verilen boşluklara 4 farklı molekül modeli çiziniz.
Cevap:
Hazırlık Çalışmaları
1. Saf madde denilince aklınıza neler geliyor?
Cevap: Yapısında kendinden farklı bir madde olmayan maddelerdir.
2. Su saf bir madde midir? Çevrenizdeki saf maddelere örnekler veriniz.
Cevap: Su saf bir maddedir. Tuz, altın, alüminyum saf maddelere örnek verilebilir.
Bölüm Sonu Değerlendirme 4-2
Aşağıda verilen kutucuklarda bazı elementlerin adları, bazılarının ise sembolleri verilmiştir. Bunları inceleyerek eksik kısımları tamamlayınız.
Cevap:
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Atomu oluşturan tanecikler hangileridir? Açıklayınız.
Cevap: Atomu oluşturan 3 tane tanecik vardır. Proton, atomun çekirdeğinde bulunur ve “+” yüklüdür. Nötron, atomun çekirdeğinde bulunur ve yüksüzdür. Elektron ise katmanlarda bulunur ve “-” yüklüdür.
2) Element ve bileşik nedir? Tanımlarını yaparak örnekler veriniz.
Cevap: Yapısında tek tür atom bulunan maddelere element denir. Demir, bakır, gümüş örnek verilebilir.
Farklı cins atomlardan oluşan maddelere bileşik denir. Tuz, su, şeker örnek verilebilir.
3) Heterojen karışım nedir? Tanımlayarak örnek veriniz.
Cevap: Heterojen, alınan tüm örneklerde eşit bileşenlere ulaşılamayan karışım türüdür. Bu karışımlar tek madde olarak gözükmeyen bileşenler topluluğudur. Ayran, toprak örnek verilebilir.
4) Geri dönüşüm nedir? Açıklayınız.
Cevap: Geri dönüşüm, yeniden değerlendirilebilme olanağı olan atıkların çeşitli işlemlerden geçerek üretim sürecine yeniden dahil olmasıdır.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
1) Maddeleri oluşturan en küçük yapı taşına atom adı verilir.
2) Çekirdeğin etrafında elektronların hareket ettiği bölgeler katman olarak adlandırılır.
3) Atomun merkezini çekirdek oluşturur.
4) Atomun merkezindeki yüksüz taneciğe nötron adı verilir.
5) Aynı tür atomların oluşturduğu maddelere element adı verilir.
6) Atomun merkezindeki pozitif (+) yüklü taneciğe proton denir.
7) Aynı ya da farklı cins atomların bir araya gelerek oluşturduğu atom gruplarına molekül adı verilir.
Ç. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1) (D) Atomu oluşturan temel parçacıklar proton, nötron ve elektronlardır.
2) (D) Heterojen karışımlara çözelti de denir.
3) (D) Her tarafında aynı özelliği gösteren ve tek bir madde gibi görünen karışımlara homojen karışım adı verilir.
4) (Y) Atomun çekirdeğindeki pozitif (+) yüklü tanecik nötrondur.
5) (Y) Çözünme hızını sadece sıcaklık değiştirir.
6) (D) Plastik, cam, metal, kâğıt gibi atıklar geri dönüştürülebilir.
7) (Y) Sis, toprak, çorba, salata gibi karışımlar homojendir.
8) (D) Tuzlu su, şekerli su gibi karışımlar homojendir.
D. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Aşağıda verilenlerden hangisi atomu oluşturan temel parçacıklardan biri değildir?
Cevap: D) Molekül
2) Geçmişten günümüze geliştirilen atom modelleri ile ilgili verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır?
Cevap: D) Geçmişte geliştirilen modellerin hiçbiri günümüzde kullanılmamaktadır.
3) Aşağıdakilerden hangisi bir element modelidir?
Cevap: C)
4) Aşağıda element isimleri ve sembolleri verilmiştir. Hangi elementin sembolü yanlış verilmiştir?
Cevap: A) Sodyum = Mg
5) Aşağıdakilerden hangisi bir bileşik modelidir?
Cevap: A)
6) Aşağıda bazı bileşik formülleri verilmiştir. Bunlardan hangisi yanlıştır?
Cevap: B) Etil alkol = C6H12O6
7) Aşağıda karışımları ayırma yöntemleri ile ilgili bazı bilgiler veriliyor. Bunlardan hangileri yanlıştır?
Cevap: C)
8) Aşağıdakilerden hangisi geri dönüştürülebilen maddelerden değildir?
Cevap: D) Bozuk cep telefonu
9) Bir öğrenci eşit sıcaklıkta ve aynı miktarda çay bulunan iki bardaktan birincisine kesme şeker, diğerine aynı miktarda toz şeker atıyor. Bir dakika bekledikten sonra her bir bardaktaki şekerleri gözlemliyor.
Öğrenci bu deneyi, hangi sorunun yanıtını bulmak için yapmıştır?
Cevap: D) Tanecik boyutu çözünme hızını etkiler mi?
10) Ahmet ve arkadaşları elementlerin ad ve sembolleri ile ilgili kart oyunu oynuyorlar. Ahmet ve arkadaşları kartlardaki element adını ve sembolünü doğru bir şekilde eşleştirdiğinde hangi element dışarıda kalır?
Cevap: B) K
Hazırlık Çalışmaları
1. Karışım denince aklınıza ne geliyor?
Cevap: Birbirinden farklı maddeleri tek bir haznede toplayıp o haznede ki maddeye karışım denir.
2. Karışımlara günlük yaşamdan hangi örnekleri verebilirsiniz?
Cevap: Şekerli su, tuzlu su, salata gibi örnekler verilebilir.
Acaba hangi karışımlar homojen hangileri heterojendir?
Cevap:
Homojen karışımlar;
Hava
Deniz suyu
Heterojen karışımlar;
Toprak
Etkinlik – Çözelti Hazırlayalım
Hangi çözeltileri hazırladınız? Bunlardan hangileri homojen, hangileri heterojen karışımdır?
Cevap: Tuzlu su, şekerli su, etil alkol-tuz, su-mürekkep karışımlarını hazırladık. Bu karışımlardan tuzlu su, şekerli su, mürekkepli su homojen karışımdır. Etil alkol-tuz heterojen karışımdır.
Hazırladığınız çözeltilerden hangisi katı-sıvı, hangisi sıvı-sıvı çözeltilere örnektir?
Cevap: Tuzlu su, şekerli su, etil alkol-tuz, katı-sıvı karışımlara örnektir. Su mürekkep karışımı sıvı-sıvı karışıma örnektir.
Çözeltileri hazırlarken nelere dikkat ettiniz? Arkadaşlarınzla tartışınız.
Cevap: Çözeltilerin homojen ya da heterojen karışım olup olmadığına dikkat ettim.
Sıra Sizde
Günlük yaşamdan çeşitli karışım örnekleri veriniz. Bunları homojen ve heterojen olarak sınıflandırınız.
Cevap: Homojen karışıma örnek, şekerli su, tuzlu su ve heterojen karışıma örnek, zeytinyağı-su, kum-su örnek verilebilir.
Etkinlik – Hangisi Daha Hızlı Çözündü?
Kesme şekerin sıcak ve soğuk suda çözünme süreleri aynı mıdır? Neden?
Cevap: Aynı süreler de değildir. Isı arttıkça çözünme süresi azalacağı için sıcak suda kesme şekerin erime süresi daha kısadır.
Eşit kütleli toz ve kesme şekerden hangisi suda daha çabuk çözündü? Neden?
Cevap: Toz şeker, kesme şekerden önce erimiştir. Çünkü daha küçük parçalar daha hızlı erir.
Kaşıkla karıştırılan mı yoksa karıştırılmayan bardaktaki şeker mi daha hızlı çözündü? Neden?
Cevap: Kaşıkla karıştırılan bardaktaki şeker daha hızlı eridi. Çünkü çözünmesine etki eden bir durum var.
Bu etkinlikten yararlanarak çözünme hızına etki eden faktörleri söyleyebilir misiniz? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Sıcaklık ve kuvvet etkilemiştir.
Bölüm Sonu Değerlendirme 4-3
Aşağıda verilen metni okuyunuz. Metinde geçen yiyecek ve içecekleri, homojen ve heterojen karışım olarak sınıflandırınız.
Cevap: Homojen karışım; maden suyu, gazoz, ayran ve çay. Heterojen karışımlar ise; çorba, pilav, salata, cacık.
Hazırlık Çalışmaları
1. Şehir çöplüklerindeki metal atıklar diğer atıklardan nasıl ayrıştırılır?
Cevap: Mıknatıs, metal malzemeleri çeker. Bu yüzden metalleri mıknatıs ile ayırabiliriz.
2. Zeytinyağı-su, şeker-su, tuz-su, saman-kum, un-pirinç karışımlardan birini ayırmak isteseniz ne yaparsınız?
Cevap: Kum-su karışımını süzerek, şeker-su karışımını buharlaştırarak ayırabiliriz.
Etkinlik – Nasıl Ayrılır?
Hangi karışımı, hangi yöntem ile nasıl ayırdınız? Neden?
Cevap: Tuz-su ve Şeker-su karışımını buharlaştırma yöntemi kullanarak ayırdım.
Tahminleriniz ile kullandığınız yöntemler aynı mıydı? Açıklayınız.
Cevap: Evet benzer yöntemler kullanmışız.
Sıra Sizde
Zeynep, tuzu suyun içerisinde çözdürdü. Bunları ayırmak için gerekli düzeneği getirmeye gittiğinde kardeşi bu karışıma kum ve çakıl taşları attı. Zeynep bu karışımdaki maddelerin her birini nasıl ayırabilir? Bunun için hangi ayırma yöntemlerini kullanmalıdır? Bunları sırasıyla aşağıda verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Tuz ve su karışımını ayırmak için buharlaştırma yöntemini, kum-su karışımını ayırmak için eleme yöntemini, çakıl taşı-su karışımını ise süzme yöntemi kullanarak ayırdım.
Bölüm Sonu Değerlendirme 4-4
Aşağıdaki ifadeleri en soldaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Cevap:
Hazırlık Çalışmaları
1. Evinizde ya da okulunuzdaki atıklara örnekler veriniz.
Cevap: Evimizde genelde cam ve plastik atıklar oluşurken okulda kağıt ve plastik atıklar oluşmaktadır.
2. Geri dönüşüm nedir? Hangi maddeler geri dönüştürülebilir?
Cevap: Atıkların tekrar kullanılabilir bir hale dönüştürülmesine geri dönüşüm denir. Cam, plastik ve kağıtlar geri dönüştürülebilir maddelerdir.
Sizce atılan her şey çöp müdür?
Cevap: Hayır, atılan her şey çöp değildir. Bazı maddeler geri dönüştürülebilir atıklardır.
Sıra Sizde
Aşağıda verilen atıkları inceleyiniz. Bunlardan geri dönüştürülebilen ve dönüştürülemeyen maddeleri belirleyiniz.
Cevap: Resimdekilerin hepsi geri dönüştürülebilir atıklardır.
Araştırma – Geliştirme
Geri dönüşümün kaynakların etkili kullanılması açısından önemini araştırınız. Yukarıda verilen bilgilerden de yararlanarak geri dönüşümün önemini tartışınız.
Cevap: Enerjiden tasarruf ederiz, doğal kaynaklarımızı korumuş oluruz, çöp oranını azaltıp onları tekrar kullanma şansına sahip olmuş oluruz. Hem çevremiz hemde sağlığımız için geri dönüşüm çok önemlidir.
Atıkları geri dönüşüme kazandırmanın, çevre ve kaynakların etkili kullanımı açısından önemini öğrendiniz. Peki geri dönüşüm ülke ekonomisine nasıl bir katkı sağlar?
Cevap: Enerjiden tasarruf ederek ülkenin kalkınmasını sağlamış olduk. Bazı atıklar ile elektrik enerjisi üretilmektedir. Bu durum sayesinde kömür gibi çevreye zarar veren maddeleri değil geri dönüşüme atılmış çevre dostu haline getirilen maddeler ile kendi enerjimizi üretmiş oluyoruz. Hem çevreye hemde ülke eknonomisine katkısı vardır.
Araştırma – Geliştirme
Geri dönüşüm tesislerinin ekonomiye katkısını çeşitli kaynaklardan araştırınız. Araştırma sonuçlarından ve yukarıda verilen bilgilerden yararlanarak bu konuyu arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Meyve kabuklarından kağıt karton üreterek ağaçların kesilmesini önlemiş oluyoruz. Mesela muz kabuğundan ip üreterek pamukları daha faydalı projelerde kullanma şansımız oluyor.
Bölüm Sonu Değerlendirme 4-5
Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. Hangileri geri dönüştürülebilen maddelerdir?
Cevap: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 maddeleri geri dönüştürülebilir maddelerdir.
2. Hangileri geri dönüşümü mümkün olmayan maddelerdir?
Cevap: 7 ve 9 maddeleri geri dönüştürülemeyen maddelerdir.
Üniteye Hazır mısınız?
Gökkuşağında neden farklı renkler oluşur?
Cevap: Gökkuşağı ışınların kırılması sonucu farklı renklerde oluşur.
Işığın yansıması ve kırılması nasıl gerçekleşir?
Cevap: Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçerken kırılır.
Hazırlık Çalışmaları
1. Güneş enerjisinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarını araştırınız.
Cevap:Güneş enerjisinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamaları uzay teknolojisinde, güneş enerjisinin elektrik üretimindeki gibi uygulamalarda kullanılır.
2. Yazın açık renkli, kışın ise koyu renkli kıyafetler tercih edilmesinin nedeni ne olabilir?
Cevap: Yazın açık renkli, kışın ise koyu renkli kıyafetler tercih edilmesinin nedeni yazın güneş daha dik açıyla geldiği için açık renkli kıyafet daha az güneşi üstüne çeker.
Işığın Soğurulması Nasıl Gerçekleşir?
Cevap: Işığın soğurulması ışığın cisimler tarafından tutulmasıyla, çekilmesiyle gerçekleşir.
Etkinlik
Neler Gözlemlediniz?
Paraların sıcaklıklarında nasıl bir değişim oldu?
Cevap: Güneş alan yerdeki para ısındı.
Bardaklardaki sulardan hangisinin sıcaklığı arttı?
Cevap: Bardaklarda güneşte kalan su ısındı.
Güneş ışığı alan cisimlerin sıcaklıklarında artış gözlenmesinin nedeni nedir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Güneş ışığı alan cisimlerin sıcaklıklarında artış gözlenmesinin nedeni güneş ışınlarının direk cisimlere vuruyor olması cisimlerinin sıcaklıklarını arttırır.
İki kardeş olan Ömer ve Özgür güneşli bir yaz gününde sahilde yürümek istediler. Dışarı çıkmadan önce iki kardeşten biri siyah diğeri beyaz olan aynı özellikteki tişörtleri giymeye karar verdiler. Özgür siyah renkli, Ömer beyaz renkli tişörtü tercih etti. Hazırlanıp dışarı çıkan iki kardeş aynı yerde belli bir süre yürüdüler. Bu sırada Özgür çok bunaldığını ve eve dönmek istediğini söyledi. Aynı yerde yürümelerine rağmen Özgür’ün güneşten daha fazla etkilenmesinin nedeni ne olabilir?
Cevap: Koyu renkler güneş ışığını açık renklere göre daha çok çekerler.
Etkinlik:Beyaz Işık Aslında Çok Renkli
Neler Gözlemlediniz?
Dönmenin etkisiyle dairedeki tüm renklerin görünümünde bir değişim oldu mu? Nasıl?
Cevap: Evet değişim oldu. Tüm renkler birbirine karışarak tek renk gibi göründü.
Tüm ışık renkleri birleştiğinde ne olur? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Tüm ışık renkleri birleştiğinde beyaz renk olur.
Etkinlikte renkli kartonu hızla döndürdüğünüzde gözünüz renkleri ayrı ayrı algılayamaz. Hepsini birden algıladığı için daireyi beyaza yakın bir renkte görürsünüz. O hâlde beyaz ışığın tüm ışık renklerinin bileşiminden oluştuğunu söyleyebilir misiniz?
Cevap: Evet. Beyaz ışığın tüm ışık renklerinin bileşiminden oluştuğunu söyleyebiliriz.
Güneş ışığı beyaz ışık olmasına rağmen etrafınızdaki cisimler neden farklı renklerde görünür?Peki pamuğun beyaz, kömürün siyah görünmesinin nedeni nedir? Bu durumun ışığın yansıması ve soğurulması ile bir ilişkisi var mıdır?
Cevap: Güneş ışığı beyaz ışığı renkleri çeker ve soğurur. Cismin hangi renkte olduğunu bu şekilde görebiliriz.
Güneş enerjisi, son yıllarda üzerinde en fazla araştırma yapılıp geliştirilen enerji kaynakları arasındadır. Acaba güneş enerjisi nerelerde kullanılır?
Cevap: Son zamanlarda güneş enerjisi elektrik üretiminde kullanılıyor.
Güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştürmek için güneş pillerinden yararlanılır. Güneş pilleri bu özellikleri sayesinde pek çok alanda kullanılmaktadır. Bu alanlardan bazılarını incelemeye ne dersiniz?
Cevap: Kol saatlerinde, akıllı hesap makinelerinde, trafik lambalarında, sokak lambalarında kullanılıyor.
Güneş enerjisinden gelecekte nasıl yararlanılabilir? Bu konuyla ilgili fikirler üretiniz. Ürettiğiniz fikirleri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Güneş enerjisi gelecekte hayatımızın her alanında kullanılacağını düşünüyorum. Özellikle evimizde elektrik, su gibi hayatımızı kolaylaştıracak şekilde kullanabilir.
1) Güneş altında kalan bir otomobilin sürücüsü aracına bindiğinde direksiyonun ve koltukların çok sıcak olduğunu fark ediyor. Direksiyon ve koltukların sıcak olmasının nedeni nedir? Yanıtınızı aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap:Güneş altında kalan bir otomobilin sürücüsü aracına bindiğinde direksiyonun ve koltukların çok sıcak olmasının nedeni güneş ışınlarının koyu rengi daha çok çekmesinden kaynaklıdır.
2) Aşağıdaki cisimlere farklı renk ışık altında bakılıyor. Bu cisimlerin hangi renkte göründüklerini belirleyerek verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
a) Yeşil
b) Kırmızı
c) Siyah
d) Ayırt edilemez.
Hazırlık Çalışmaları
1. Aynaya baktığınızda kendinizi nasıl görürsünüz?
Cevap: Aynaya baktığımda kendimi normal bir şekilde görürüm.
2. Günlük yaşamda aynaları nerelerde ve hangi amaçlar için kullanırsınız?
Cevap: Günlük yaşamda aynaları hayatımızın her anında kullanabiliriz. Kendimize bakmak için, araba kullanırken vs.
Bir mağazada seçtiği bir kıyafeti giydikten sonra üzerinde nasıl durduğunu görmek isteyen kişi aynalardan faydalanır. Peki, aşağıdaki görselde olduğu gibi, mağazanın belirli noktalarında bulunan aynalarla hiç karşılaştınız mı? Sizce bu aynalar hangi amaçla kullanılır?
Cevap: Evet karşılaştım. Dikiz aynası araba kullanırken arkadaki arabayı görmemizi sağlar.
Bilim, Teknoloji ve Yaşam
Okuduğunuz bu haberde aynalar hangi amaçla kullanılmıştır? Siz de aynaların günlük yaşamdaki kullanım alanlarına örnekler veriniz.
Cevap: Okuduğum metinde aynalar aydınlatma için kullanılmıştır.
Aşağıdaki görsellerde farklı aynalarda oluşan görüntüler verilmiştir. Aynalardaki görüntüleri inceleyerek bu aynalardan hangisinin düz, çukur ya da tümsek olduğunu tahmin edebilir misiniz?
Bir etkinlik yaparak farklı aynalarda oluşan görüntüleri incelemeye ne dersiniz?
Cevap:
İlk görsel: Düz aynadır.
İkinci görsel: Çukur aynadır.
Üçüncü görsel: Tümsek aynadır.
Etkinlik: Aynalar ve Görüntü
Neler Gözlemlediniz?
Düz, çukur ve tümsek aynalarda oluşan görüntüler nasıldır?
Cevap: Düz Aynada normal bir görüntü elde edilir. Çukur aynalar ise gelen ışını tek bir noktada toplar. Tümsek aynalar ise gelen ışınları yayar.
Aynaları yaklaştırdığınızda ya da uzaklaştırdığınızda aynalardaki görüntüleriniz nasıl değişti?
Cevap: Aynaları yaklaştırdığınızda kendimizi olduğumuzdan büyük görürüz. Uzaklaştırdığımızda ise olduğumuzdan daha geniş görürüz.
“AMBULANS” yazısını aynalara bakarak okuyabildiniz mi?
Cevap: Evet okuyabildim.
“AMBULANS” yazısını düz aynada okuyabilmek için kâğıda nasıl yazmak gerekir?Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: “AMBULANS” yazısını düz aynada okuyabilmek için kâğıda ters yazmamız gerekir. Bunun sebebi trafikte dikiz aynasından şoförler yazıyı düzgün bir şekilde okuyabilsinler diye.
Metal bir kaşığın iç yüzeyine hiç baktınız mı? Baktıysanız kendinizi nasıl gördünüz?
Cevap: Evet metal bir kaşığın iç yüzeyine baktım. Baktığımda kendimi küçük ve şekilsiz gördüm.
1) Aşağıdaki görselleri inceleyerek verilen soruları yanıtlayınız.
a) Resimlerdeki ayna çeşitleri nelerdir?
Cevap:
1. Görselde : Düz Ayna
2. Görselde : Çukur Ayna
3. Görselde : Tümsek Ayna
b) Bu aynalarda oluşan görüntülerin özelliklerini noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
1. Görselde : Düz Aynada kendimi normal gördüm.
2. Görselde : Çukur Aynada kendimi ters gördüm.
3. Görselde : Tümsek Aynada ise kendimi çok farklı gördüm.
2) Aşağıdaki ifadeleri en baştaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduklarına karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Cevap:
Hazırlık Çalışmaları
1. Sudaki bir taşın gördüğünüz yerden daha derinde olmasının nedeni nedir?
Cevap: Işığın farklı ortama geçerken kırılmasından kaynaklı olarak taşı daha derinde görürüz.
2. Cam vazodaki çiçeklere baktığınızda, çiçeğin saplarının kırıkmış gibi görülmesinin nedeni ne olabilir?
Cevap: Işığın hava ortamından su ortamına geçişinde ışıkta bir kırılma olur. Bu yüzden çiçeğin saplarının kırıkmış gibi görürüz.
Etkinlik – Işığa Neler Oluyor?
Havada yayılan ışık, kavanozdaki suyun içinden geçerken nasıl bir yol izledi? Neden? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Işık kavanozdaki suyun içine girer girmez düz bir şekilde değil saparak ilerledi. Çünkü ışık farklı yoğunluktaki ortamda farklı açılarla ilerler.
Acaba ışığın bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılmasının nedeni nedir?
Cevap: İki farklı yoğunluktaki ortamda ışık geçişi olurken ışığın bir kısmı geçer ve bir kısmı da saparak ilerler.
Acaba ışık hızı her ortamda aynı mıdır?
Cevap: Işık hızı her ortamda aynı değildir. Ortamın özelliği değiştikçe ışığın hızı da değişir.
Işığın farklı saydam ortamlardaki yayılma hızının farklı olduğuna dikkat ettiniz mi?
Cevap: Evet, dikkat ettim.
Sıra Sizde
Aşağıdaki şekilleri inceleyiniz. Işığın bu ortamlarda izlediği yolları dikkate alarak ortamların yoğunluklarını karşılaştırınız. Buradan hareketle kırılma olayının sebebini açıklayınız.
Cevap: A ortamı su, C ortamı cam ve D ortamı havadır. Gelen ışık, A ortamından C ortamına geçerken az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçmiştir. C ortamından D ortamına geçen ışık ise çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçmiştir. Buradan hareketle ışıktaki kırılma olayı ortamların yoğunluğuna bağlıdır.
Mikroskop, büyüteç gibi araçlar yapılarındaki hangi kısımlar sayesinde cisimlerin büyük görünmesini sağlar? Hiç düşündünüz mü?
Cevap: Yapılarda ki mercekler sayesinde cisimler daha büyük görünür.
Etkinlik – Işık, Merceklerde Nasıl Kırılıyor?
Işık demetlerini, mercekler üzerine gönderdiğinizde ne gözlemlediniz?
Cevap: İki mercekte de farklı yansımalar ortaya çıktı.
İnce ve kalın kenarlı merceklerden geçen ışık nasıl bir yol izledi? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: İnce kenarlı mercek ışığı bir noktada toplar iken kalın kenarlı mercek ışığı dağıttı.
Etkinlik – Merceklerin Odak Noktalarını Belirleyelim
İşaretlediğiniz noktalara ne ad verilir?
Cevap: Merceğin odak noktası ismi verilir.
Acaba cam kırıkları orman yangınlarına nasıl neden olur? Bunu gözlemlemek için bir etkinlik yapmaya ne dersiniz?
Cevap: Güneşten gelen ışın cam kırıklarına çarpar. Cam kırıklarına çarpan ışın ormanda bir noktaya yansır. Yansıdığı bu nokta sabit olduğu için sıcaklık artar ve yangın oluşur.
Etkinlik – Mercekler Neler Yapabilir?
Mercek ve cam şişe ile ışınları gazete kâğıdı üzerinde odaklayıp beklettiğinizde kâğıtta nasıl bir değişim oldu?
Cevap: İnce kenarlı merceğin gelen ışığı bir yere toplama gibi bir özelliğinden dolayı ışığın toplandığı noktada sıcaklık artmıştır.
Cam şişe hangi tür mercek gibi görev yaptı?
Cevap: Cam şişe bu etkinlikte ince kenarlı mercek görevi yapmıştır.
Etkinlikten yararlanarak ormanlık alanlara bırakılan cam atıkların oluşturacağı tehlikelerin neler olabileceğini arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Cam atıklar, yansıma ve ışığı belli noktaya toplama gibi özelliklerinden dolayı yansıyan yerde ısınmaya yol açar. Bu durumda yangın riskini arttırır.
Araştırma – Tartışma
Merceklerin günlük yaşam ve teknolojideki kullanım alanlarını çeşitli kaynaklardan araştırınız. Edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: İnce kenarlı mercekler; slayt makinelerinde, mikroskoplar da, büyüteçler de, dürbünler de ve göz kusurlarının düzeltilmesinde kullanılır. Kalın kenarlı mercekler; el fenerlerinde ve göz kusurlarının düzeltilmesinde kullanılır.
Sıra Sizde
Siz de merceklerin günlük yaşam ve teknolojideki kullanım alanlarına örnekler veriniz.
Cevap: Mikroskoplarda, fotoğraf makinelerinde, büyüteçler de ve ışıklandırmalarda kullanılırlar.
1) Aşağıdaki kavramları açıklamalarla uygun şekilde eşleştiriniz.
Cevap:
2) Aşağıdaki görsellerde saydam ortamdan başka bir saydam ortama geçen ışınların izledikleri yollar verilmiştir. Buna göre verilen soruların yanıtlarını noktalı yerlere yazınız.
a) Doğrusal ilerleyen ışık neden doğrultu değiştirir?
Cevap: Farklı yoğunluktaki bir ortama geçtiği için doğrultusunu değiştirir.
b) Ortamların birbirlerine göre yoğunluklarını karşılaştırınız.
Cevap: K ortamının yoğunluğu L ortamından daha azdır. Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçmiştir. N ortamının yoğunluğu M ortamının yoğunluğundan fazladır. Işık çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçmiştir.
c) Her bir olayda ortam değiştiren ışığın hızı nasıl değişmiştir?
Cevap: Ortamnın yoğunluğuna göre ışığın hızı da değişir.
3) Aşağıdaki merceklere gelen ışığın merceklerden geçerken nasıl kırılacağını çizerek gösteriniz. Merceklerin odak noktalarını belirleyiniz ve mercek çeşidini verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Düz, çukur ve tümsek aynalar nerelerde kullanılır? Örnekler veriniz.
Cevap: Düz aynalar evlerde, iş yerlerinde, mağazalarda; çukur aynalar el feneri, dişçi aynalarında, araba farlarında; tümsek aynalar mağazalardaki güvenlik aynalarında, taşıtlardaki yan aynalarda kullanılırlar.
2) Düz aynaya 2 m uzaklıkta bulunan bir kişinin aynada oluşan görüntüsünün aynaya uzaklığı ne kadardır? Bu kişinin görüntüsünün özellikleri nasıldır?
Cevap: Görüntü, kişi ile aynı boyda, ende ve uzaklıkta ama simetrik olur.
3) Gündüz dışarıda gördüğünüz siyah bir kedinin, siyah; beyaz bir tavşanın ise beyaz görünmesinin nedenini nasıl açıklarsınız?
Cevap: Siyah kedi üzerinde düşen ışığın tamamını soğurur. Bu yüzden siyah görünür. Beyaz tavşan üzerine gelen ışığın tamamını yansıtır. Bu yüzden beyaz görünür.
4) Işığın kırılması olayının nasıl gerçekleştiğini günlük yaşamdan örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Çay kaşığının çay bardağının içinde kırılmış gibi görünmesi ve havuz korkuluklarının kırılmış gibi görünmesi örnek verilebilir.
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (D)
2) (Y)
3) (D)
4) (Y)
5) (Y)
6) (D)
7) (D)
8) (D)
9) (Y)
10) (D)
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
Cevap:
1) ..SOĞURULMA..
2) ..BEYAZ..
3) ..DÜZ.. – .BÜYÜK..
4) ..SİYAH..
5) .TÜMSEK AYNA..
6) ..KIRILMA..
7) ..İNCE KENARLI..
8) ..KALIN KENARLI..
9) ..ODAK NOKTASI..
Ç. Aşağıdaki kutucuk numaralarını kullanarak verilen soruları yanıtlayınız.
1) Hangisinde düz ayna kullanılır?
Cevap: 1, 6 ve 7 de düz ayna kullanılır.
2) Hangisinde çukur ayna kullanılır?
Cevap: 2, 4, 5 ve 9 da çukur ayna kullanılır.
3) Hangisinde tümsek ayna kullanılır?
Cevap: 3 ve 8 de tümsek ayna kullanılır.
D. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
Cevap:
1. C
2. B
3. D
4. B
5. A
6. B
7. B
8. A
9. D
10. C
11. A
12. C
13. D
14. D
15. B
16. B
17. C
18. B
19. C
20. A
E. Aşağıdaki soruları yanıtlayarak bulmacayı çözünüz.
1) Çukur aynalar kullanılarak Güneş ışığının odaklanmasıyla yemek pişirilen araçlara ne ad verilir?
Cevap: Güneş ocağı adı verilir.
2) Işığın ortam değiştirirken doğrultu değiştirmesine ne ad verilir?
Cevap: Kırılma adı verilir.
3) Işığın madde tarafından tutulmasına ne ad verilir?
Cevap: Soğrulma adı verilir.
4) Tüm ışık renkleri bir araya geldiğinde hangi renk elde edilir?
Cevap: Beyaz renk elde edilir.
5) Kalın kenarlı merceklere ne ad verilir?
Cevap: Iraksak adı verilir.
6) Kalın kenarlı mercekten kırılan ışığın uzantılarının kesiştiği noktaya ne ad verilir?
Cevap: Odak noktası adı verilir.
7) Bir yüzü sırlanarak oluşturulan cama ne ad verilir?
Cevap: Ayna adı verilir.
Üniteye Hazır mısınız?
Bir bitki veya hayvanın bakımını üstlenmenin faydaları nelerdir?
Cevap: Bizim sorumluluk duygumuzun gelişmesine yardımcı olur.
Bitki ve hayvanlarda büyüme ve gelişmeye hangi faktörler etki eder?
Cevap: Bitkilerde, su ve Güneş etkiler. Hayvanlarda bulunduğu popülasyon etkiler.
Hazırlık Çalışmaları
1. Anne ve babanın üreme hücrelerinden yeni birey nasıl meydana gelir?
Cevap: Eşeyli üreme yapan insanlarda mayoz bölünmenin profaz 1 evresinde gen değişimi ve bağımsız gen dağılımı gerçekleşir. Bu yüzden yeni oluşan birey anne ve babanın tıpa tıp aynısı olmaz.
2. Bir anne adayı bebeğini sağlıklı bir şekilde dünyaya getirmek için nelere dikkat etmelidir?
Cevap: Bir insanın sağlığını korumak için neler yapması gerekiyorsa onu yapmalıdır. Düzenli olarak spor yapmalı, dar şeyler giymekten kaçınmalı ve bol su içip sağlıklı beslenmelidir.
Aşağıda sperm ve yumurtanın birleşmesinden bebeğin doğumuna kadar olan gelişim evreleri verilmiştir.
Bunları inceleyerek sperm, yumurta, zigot, embriyo, fetüs ve bebek arasındaki ilişkiyi yorumlayınız.
Cevap: Yumurta ve spermin birleşmesi ile eşeyli üreme organı olan yumurta döllenmiş olur. Döllenen yumurta zigot adını alır. Zigot mitoz bölünme gerçekleştirir. Oluşan embriyo, gelişerek fetiş halini alır. Gelişimini tamamlayınca da bebek olarak dünyaya gelir.
Döllenmenin başından itibaren yaklaşık 9 ay sonra bebek dünyaya gelir. Bebeğin sağlıklı bir şekilde dünyaya gelebilmesi için anne adayı çeşitli önlemler almalıdır. Peki bunun için neler yapılmalıdır?
Cevap: Kadın doğum uzmanı ile rutin bir şekilde görüşerek bebeğin ve kendi gelişimini takip etmelidir. Düzenli olarak spor yapmalı, dar şeyler giymekten kaçınmalı ve bol su içip sağlıklı beslenmelidir.
1) Aşağıdaki tabloda insanda üreme ve gelişmeyle ilgili kavramlar verilmiştir. Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a) Hangileri erkek üreme sisteminde bulunur?
Cevap: 2, 3, 7, 11 bulunur.
b) Hangileri dişi üreme sisteminde bulunur?
Cevap: 1, 4, 5, 6 bulunur.
c) Hangileri insanın anne karnındaki gelişim evreleridir?
Cevap: 8, 9, 10, 12 anne karnındaki gelişim evreleridir.
2) Embriyonun sağlıklı gelişmesi için alınması gereken tedbirleri aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
Facebook'ta Paylaş
Twitter'da Paylaş
Linkedin'de Paylaş
Aydınlatma teknolojileri sokaklarda, stadyumlarda ve daha birçok yerde kullanılır sadece evde kullanılmaz. Ayrıca aydınlatma teknolojisi geliştikçe ampüller hem daha tasarruflu oluyor hem de daha verimli oluyor.
Sitede yer alan yazı, resim ve dosyaların tüm hakları saklıdır ve izinsiz paylaşılması kesinlikle yasaktır.