10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı 290-294-295. Sayfa Cevapları MEB Yayınları

10.Sınıf Edebiyat Ders Kitabı 290-294-295. Sayfa Cevapları MEB Yayınları 2023-2024 eğitim-öğretim yılı konusu içerisinde 10. sınıf öğrencilerinin en çok ihtiyaç duyabileceği konular arasında bulunan ve içerisinde Der-Beyan-ı Cevami-i Erzurum konusunun bulunduğu 10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 290-294-295 Cevapları konusunu paylaştık. Cevaplarla ilgili görüş ve önerilerinizi yorumlardan yazarak bildirebilirsiniz.

10.Sınıf MEB Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı 290-294-295. Sayfa Cevapları Der-Beyan-ı Cevami-i Erzurum

10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 290 Cevapları MEB Yayınları

Hazırlık

1. Daha önce gezip gördüğünüz bir yerde ilginizi en çok neler çekmiştir? Neden?
Cevap: Trabzon’u gezdiğimde çay bardağı şeklinde bir binayla karşılaştım. Oldukça büyük olması ve kullanılıyor olması beni çok etkilemişti.

2. Gezilip görülen yerler hakkında yazılan yazıları okumaktan hoşlanır mısınız? Niçin?
Cevap: Evet hoşlanırım. Çünkü gidip göremediğim yerlere olan merakımı birazda olsa gidermiş olurum.

10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 294 Cevapları MEB Yayınları

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Evliya Çelebi, Seyahatname’de Erzurum ile ilgili izlenimlerini anlatırken nelerden faydalanmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Evliya Çelebi, Seyahatname’de Erzurum ile ilgili izlenimlerini anlatırken rivayetlerden, diyaloglardan, hikayelerden, anılardan, efsanelerden, atasözleri ve deyimlerden faydalanmıştır.

2. Okuduğunuz metni dil ve anlatım açısından değerlendiriniz. Metnin yazıldığı dönemin dil ve anlatım özellikleri ile yazarın üslubu arasında nasıl bir ilişki kurulabilir?
Cevap: Metinde günümüz dilinde kullanılmayan kelimeler, süslü benzetmeler ve terkipler kullanılmıştır. 

3. Metinde gözlem tekniğine ne derece yer verilmiştir? Metinden örnek cümleler göstererek belirtiniz.
Cevap: Metinde gözlem tekniğine fazlaca yer verilmiştir. Örneğin; 

“Cümlesi yetmiş yedi mihrâbdır. Hepsinin kâdîmi (Ulu Câmi’) dir” 

4. Metinde yazar ile anlatıcının aynı kişi olduğunu gösteren cümlelere örnek veriniz.
Cevap: 

Ama müşebbek bostanları vefret üzre olup kavunu, karpuzu, lahana ve badincanı, çirişi çok olur. 

5. Okuduğunuz metnin konusunu belirleyiniz.
Cevap: Metnin konusu Evliya Çelebi’nin Erzurum ile ilgili izlenimlerini anlatması.

6. Okuduğunuz metinden alınan “bâb-ı bî-bedel”, “ser-âmedi”, “kâsî-i Çin ü hurşîd” gibi döneme özgü kullanımlara metinden birkaç örnek bulunuz. Bulduğunuz örneklerin altını çiziniz.
Cevap: 

• Tebriz Kapusunun iç yüzünde tarz-ı kadîm, toprak örtülü, bir minâreli bir câmi’dir. 
• İçinde ale’t-tertîb dizilmiş iki yüz added çam direkler üzere yine çam kirişlerdir.

7. Metinden yola çıkarak o dönemin sosyal hayatı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: O dönemde Erzurum bölgesindeki insanlar çeşitli etnik kökene sahipti. Bu insanlar geçimlerini hayvancılık ve ticaretle karşılamaya çalışmaktadır. Ağır iklim şartlarından dolayı burada yaşam oldukça çetin geçer.

8. Metnin konusu ile hedef kitlesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.
Cevap: Metinde Erzurum hakkında bilgi verildiğinden dolayı hedef kitlesi de Erzurum’da yaşayan, orayı merak eden veya gitmeyi düşünenleri ilgilendirmektedir.

9. Metinde bulunan betimleyici ve öyküleyici anlatıma örnek cümleleri aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap: 

Betimleyici Anlatım:

“Cümlesi yetmiş yedi mihrâbdır. Hepsinin kâdîmi (Ulu Câmi’) dir. Tebriz Kapusunun iç yüzünde tarz-ı kadîm, toprak örtülü, bir minâreli bir câmi’dir.”

Öyküleyici Anlatım:

(Külhânî Ahmed Dede) germâ-germ ateşli külhana girüp hâb-ı nâza varırdı.
(Sıyâmî Dede) cellâd elinden bir kaç bî-günâhı halâs idüp ertesi günü cürüm sahiplerini bularak tahta kılıcıyla urup öldürürmüş.

10. Metinde yazar gördüklerini ve duyduklarını aktarırken kendi yorumunu metne yansıtmış mıdır? Bu durum dil ve anlatıma nasıl bir katkı sağlamıştır?
Cevap: Yazar gördüklerini ve duyduklarını aktarırken kendi yorumunu yansıtmıştır. Buda gezdiği yerlerin kültürünü ve sosyal değerlerini yansıtmasını sağlamıştır.

11. Okuduğunuz metinden gezi yazısı türünün özellikleriyle ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Cevap: 

• Gezi yazılarından gezilen yerin tarihi, coğrafi yeri ve sosyal niteliklerinden bahsedilir. 
• Gezi yazıları edebi üslupla yazılır. 
• Anlatılan bölge başka bölgelerle kıyaslanır.
• Anlatılan yörenin dil, din, inanç, gelenek, görenek, adet gibi özelliklerinden bahsedilir.

12. Metinde sosyal, siyasi, tarihî ve mitolojik ögelerden hangilerine yer verilmiştir? Metinden örnek cümleler gösteriniz.
Cevap: 

Mitoloji: 

Tebriz Kapusunun iç yüzünde bir bâb-ı bî-bedel ve iki minâresi ser-âmedi vardır ki bu minâreler kâsî-i Çin ü hurşîd gibi dırahşân olup pertev urduk da çeşm-i ben-î Âdem hayrelenir. Bir dahi nazar itmek mümkin olmaz.

Tarihi:

Süleyman Hanın vezîri Lala Mustafa Paşa’nın binâsı, İstanbul tarzlı, âlî kubbeli, cümle binâsı rasâs-ı hâs ile mestûr bir câmi’dir.

Sosyal: 

(Şîrek), (Mîrek) adlı kılıçları meşhûr-ı cihandırlar. Me’kûlâtından tavuk böreği, çiriş denilen sebzenin böreği, bazarlarındaki has beyaz ve yağlı çöreği, bir kulaç has etmeği, ketesi, paçası, tennûr kebâbı, ışkını, herisesi, meşrûbâtından viyas şerbeti, âb şelesi, avâm bozası meşhûr ve ma’rûf-ı cihandırlar.

10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 295 Cevapları MEB Yayınları

DİL BİLGİSİ

1. Metinde geçen “Kışının şiddetinden tahıl altmış günde olup ambarlara konulur.” cümlesini cümle türlerine göre inceleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap: 

Yükleminin Türüne Göre: Fiil cümlesi.
Yükleminin Yerine Göre: Kurallı cümle.
Anlamına Göre: Olumlu cümle.
Yapısına Göre: Birleşik cümle.

2. Metinde kesme işaretinin farklı kullanımlarına örnek cümleler bulunuz. Bu cümlelerdeki kesme işaretinin kullanım amaçlarını açıklayınız.
Cevap: 

Rüyasında Peygamber Efendimiz’e “Şefaat ya Resulallah” diyeceğine “Seyahat ya Resulallah” demiştir. → Özel isimlere gelen ekleri ayırmak için kullanılmıştır.

SIRA SİZDE

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi ile Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Beş Şehir adlı eserinden alınan aşağıdaki bölümü dil ve anlatım açısından karşılaştırınız.
Cevap: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın yazmış olduğu metin bilgi verme amacıyla 3. tekil kişi ağzıyla yazılmıştır. Çoğunlukla nesnel ifadelere yer verilmiştir. Evliya Çelebi’nin Seyahatname eserinde ise 1. tekil kişi ağzından öznel ifadelerle gezi sırasında yaşanmış olaylar anlatılmaktadır.