Ünlü Daralması İle İlgili Örnek Cümleler

Ünlü Daralması Nedir?

Ünlü daralması Türkçe yazımı kullanılırken bazı fillerin değişime uğraması sonucu oluşan bir dil bilgisidir. Türkçede bulunan bazı ünlü(sesli) harfler fiilerde şimdiki zaman çekimi ile kullanıldığı zaman a ünlüsü ı veya u, e ünlüsü i veya ü olur. Bu şekilde çekimlenmiş fiillere şunları örnek verebiliriz.

• Başla+yor → başlıyor
• oyna+yor → oynuyor
• doyma+yor → doymuyor
• izle+yor → izliyor
• iste+yor → istiyor
• sakla+yor → saklıyor
• kutla+yor → kutluyor
• dile+yor → diliyor

Ünlü daralmasına örnek vermeden önce bir diğer kullanımı olan birden fazla heceden oluşan veya a-e ünlüleri ile bitmekte olan bazı fiiller sesli harfle başlayan ek aldıkları zaman bu fillerdeki a-e seslileri söylendiği zaman bir daralma (ı ve i harflerine dönme) gözlemlenebilir. Fakat söyleyişte ı-i ünlülerini kullansak dahi yazıya geçirildiği zaman bu harfler kullanılmaz, orijinali gibi yazılır.

• başlıyan→ başlayan
• yaşıyan → yaşayan
• saklıyan → saklayan
• atmıyalım → atmayalım
• izlemiyecek → izlemeyecek
• gitmiyerek → gitmeyerek
• gizliyeli → gizleyeli
• besliyelim → besleyelim

ve buna benzer çeşitli kullanımları örnek verilebilir.

Yemek, Demek Fillerinin Yazımı

Yukarıda yaptığımız açıklamanın yanı sıra demek ve yemek fillerinin kullanıldığı zaman söylediğimiz i ünlüsü yazıya geçirilir.

• deyen → diyen
• deyince → diyince
• deyerek → diyerek
• deyelim → diyelim
• yeyelim → yiyelim
• yeyecek → yiyecek
• yeye → yiye
• yeyince → yiyince
• yeyip → yiyip

gibi kullanımlar örnek verilebilir. Bunun yanı sıra yalnızca ancak “deyince” kullanımındaki deyip sözcüğündeki e yazılımı korunur, değişime uğramaz.

Soru: Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde ünlü daralması yoktur? (Cevabı sayfanın en aşağısında bulunmakta!)

A) seviyor
B) bakmıyor
C) gizliyor
D) bekliyor

Ünlü Daralmasına Örnek Cümleler

• bak+yor → bakıyor
• sev+yor → seviyor
• gözle+yor → gözlüyor
• kutla+yor → kutluyor
• dile+yor → diliyor
• sakla+yor → saklıyor
• koşma+yor → koşmuyor
• gelme+yor → gelmiyor
• de+y+ecek → diyecek
• ye+y+ince → yiyince
• ne+y+e → niye
• anla+y+ınca → anlayınca
• başla+yor → başlıyor
• süsle+yor → süslüyor
• saçmala+yor → saçmalıyor
• söyle+yor → söylüyor
• yaşa+yor → yaşıyor
• paketle+yor → paketliyor
• oyna+yor → oynuyor
• kıskan+ı+yor → kıskanıyor
• sevin+i+yor → seviniyor
• sevme+yor → sevmiyor

Yukarıda paylaştığımız sorunun cevabı A) şıkkıdır. 

Türkçe dil bilgisinin en önemli konular arasında bulunan ünlü daralması ile ilgili detaylı bilgilere yer verdiğimiz Ünlü Daralması İle İlgili Örnek Cümleler konusu içerisinde detaylı konu anlatımlarının yanı sıra örnek sorularını da paylaşmış bulunmaktayız. Öğrencilerimiz ünlü daralması ile ilgili soruları bulunuyorsa bunu bizlere yorumlar bölümünden yazarak bildirebilirler. Öğrencilerimize ünlü daralması hakkında bilgi vermekten mutluluk duyarız.